Waarom voel ik me moe en futloos, ook al heb ik genoeg geslapen?
Waarom kan ik niet gewoon wat blijer zijn, ik heb toch alles wat ik wilde?
Waarom lukt het me niet om te weten wat ik wil?
Waarom voelt mijn leven als een eindeloze lijst met verplichtingen, dit kan toch niet alles zijn?
Waarom heb ik totaal geen zin in iets?
Dit soort vragen kunnen duiden op een staat in je zenuwstelsel die de functionele freeze heet. Je functioneert 'gewoon', maar het voelt niet alsof je je leven ook écht beleeft.
In dit artikel deel ik 9 signalen waaraan je deze functionele freeze kunt herkennen - en ook hoe je er weer uitkomt.
Wat is freeze eigenlijk?
Freeze is één van de overlevingsreacties van je zenuwstelsel. Iedereen kent vechten en vluchten, maar bevriezen is de derde optie die je lichaam kiest als spanning of gevaar te groot wordt (stress). Waar vechten en vluchten veel energie kosten, zet je zenuwstelsel je in freeze juist op ‘spaarstand’. Dat kan tijdelijk zijn, maar soms wordt het een chronisch patroon waarbij je deels UIT en deels AAN staat: de functionele freeze.
Bij een functionele freeze functioneer je wel, maar je béleeft je leven niet echt. Je doet wat er moet gebeuren, maar je leeft afgesloten van je lichaam. Dit beschermingsmechanisme was ooit nodig, maar kan nu maken dat je leven afgevlakt voelt of dat je een beetje dobbert.
Als jij verlangt naar meer capaciteit om jóuw leven vol leven, dan is het tijd om meer te leren over de functionele freeze-staat in je zenuwstelsel en hoe je daar weer uitkomt.
9 signalen dat je in functionele freeze leeft
1. Je bent niet écht aanwezig in het moment
Je lichaam is er, maar jij voelt je afwezig. Alsof je leven zich afspeelt met jou in een bijrol. Je functioneert, maar zonder beleving. Anderen zien je ‘gewoon’ meedoen, maar van binnen voel je leegte of vlakheid. Authentieke verbinding maken met jezelf of anderen lukt nauwelijks.
2. Je komt moeilijk tot actie
Je wilt wel vooruit, maar je raakt verstrikt in uitstelgedrag of chaos in je hoofd. Taken voelen overweldigend of eindeloos, waardoor je ontmoedigd raakt en het lastig is om te beginnen. Je bent bang om fouten te maken, waardoor alles meer tijd kost dan nodig.
3. Je kiest eerder voor verdovend gedrag
In plaats van die belangrijke taak oppakken, scroll je liever op je telefoon of verlies je jezelf in series, gamen of snoepen. Het is een manier om je tijdelijk te verdoven van de ongemakkelijke gevoelens die taken oproepen. Vaak baal je hier achteraf van, omdat je productiviteit lager ligt dan je zou willen.
4. Je voelt je voortdurend moe
Je voelt je moe of zelfs uitgeput, ook al heb je genoeg geslapen. Je hele systeem functioneert op een lager pitje. Je lijf voelt zwaar, traag en log. Alles kost moeite en energie. Alsof je door stroop beweegt.
5. Je trekt je sociaal terug
Contact met anderen kost je te veel energie. Je beantwoordt berichten niet, zegt afspraken af en je sociale kring wordt kleiner. Diep van binnen verlang je naar verbinding, maar het voelt alsof je geen ruimte of zin hebt om relaties te onderhouden.
6. Zelfzorg schiet erbij in
Je weet dat je beter voor jezelf zou kunnen zorgen, maar de energie ontbreekt. Eten maken, bewegen of ontspannen komt niet hoog genoeg op je prioriteitenlijst. Je energie gaat naar dingen die je moet doen, waardoor je weinig ruimte ervaart voor jezelf.
7. Je vindt geen echte rust
Er is altijd nog wel iets dat eerst moet, voordat je mag rusten. Je werkt door vanuit automatismen en to-do-lijstjes, maar het geeft geen voldoening. Je leeft vanuit plicht en gewoonte, niet vanuit innerlijke drive. Daardoor blijft er een gevoel van tekort en ervaar je geen échte ontspanning.
8. Je ervaart negatieve gedachten en mentale mist
Je hoofd voelt vol en wazig. Beslissingen nemen is moeilijk, creativiteit stokt en je gedachten draaien in kringetjes – vaak met doemscenario’s. Er gaat veel energie naar piekeren, angst en onvrede over de situatie.
9. Je weet niet wat je wilt
Het is lastig om contact te maken met je verlangens of dromen. Je weet niet (meer) wat je echt leuk vindt of welke richting je uit wilt. Dat geeft een gevoel van patstelling: je wilt wel vooruit, maar je komt niet bij je innerlijke kompas. En dus blijf je maar doen wat bekend is, zelfs al vervult het niet echt.
Alle signalen, of een paar? Soms, een beetje of altijd?
Een functionele freeze is geen statisch gegeven. Dit is eerder een bandbreedte net als de andere 2 staten van je autonome zenuwstelsel (parasympathisch en sympathisch). Het kan dus zijn dat jij dagelijks in deze staat leeft, maar ook dat je er af en toe inschiet - bijvoorbeeld bij stress of na een drukke periode.
Elk zenuwstelsel is echter uniek en heeft z’n eigen voorkeuren voor hoe het omgaat met stress. Alleen jij kunt voelen wat jouw zenuwstelsel doet.
In onze zenuwstelseltest kun je ontdekken wat de voorkeur en capaciteit is van jouw zenuwstelsel om met stress om te gaan: het natuurlijke patroon, Altijd AAN, direct naar de shutdown/collapse (Altijd UIT) of een vorm van functionele freeze (AAN-UIT).
Waarom kiest je zenuwstelsel voor freeze – en kun je dit patroon veranderen?
De freeze is de noodrem van je zenuwstelsel en het is een ongelooflijk waardevol beschermingsmechanisme voor onze overleving. Als ons zenuwstelsel de freeze-staat niet tot z’n beschikking had, dan zouden we in de wieg al dood zijn gegaan.
De freeze is in principe het laatste redmiddel – liever kiest je zenuwstelsel voor vechten of vluchten als daar genoeg energie voor beschikbaar is. Mocht het gevaar zo groot zijn dat vechten geen zin heeft, of mocht er niet genoeg energie meer zijn, dan kiest je zenuwstelsel noodgedwongen voor freeze in de hoop de situatie zo wel te overleven.
Je zenuwstelsel kan echter een patroon hebben ontwikkeld dat het bij elke stress meteen denkt dat dit gevaar niet te overwinnen is – en dus direct voor freeze kiest!
Dit patroon kun je veranderen door zenuwstelselregulatie én het omvormen van je (onbewuste) overtuigingen over de situatie. Dit is waar we je bij ReignBow in begeleiden.
Het kan ook zijn dat je zo lang en zonder hersteltijd stress ervaren hebt, dat er te weinig energie over is om dit nog langer vol te houden. Ook dan heeft je zenuwstelsel geen andere keuze dan de freeze. De freeze is dan vooral een energieprobleem – en daar kun je relatief eenvoudig iets aan doen. Het begint met herkennen dat dit aan de hand is, want dan voel je je niet zo machteloos of slecht over jezelf.
Waarom is het belangrijk om functionele freeze te herkennen?
Functionele freeze is geen persoonlijke zwakte. Het is een beschermingsmechanisme dat helpt om te overleven. Maar als je veel in de functionele freeze zit, leef je niet je volledige potentieel. Veel mensen die op zoek zijn naar healing of persoonlijke ontwikkeling lukt het niet om het geleerde echt te integreren. Dat is volkomen logisch, want zolang je zenuwstelsel vastzit in een overlevingsstand is er geen prioriteit (of capaciteit) voor healing of groei. Reguleer daarom altijd eerst je zenuwstelsel naar innerlijke veiligheid – want alleen vanuit deze staat van ontspanning en herstel kun je groeien.
Hoe ontdek je jouw zenuwstelselpatroon?
Dit pad hoef je niet alleen te lopen. Met onze gratis zenuwstelseltest ontdek je welk patroon bij jou speelt en welke eerste stap jou kan helpen om weer meer energie, rust en verbinding te ervaren.
